تفاوت دیدگاه عرفانی و کلامی مولوی در موضوع جبر

author

  • رامین محرمی دانشگاه محقق اردبیلی،استادیار
Abstract:

دیدگاه کلامی مولوی با دیدگاه عرفانی او در باب جبر تفاوت دارد. او از منتقدان جبر کلامی، و از مدافعان جبر عرفانی است. مولوی دیدگاه اهل جبر نکوهیده را، به دلیل نتایج نامطلوب دنیوی و اخروی آن، نمی‌پذیرد ولی جبر در مفهوم عرفانی رضا و معیّت با حق و توحید افعالی را قبول دارد. نفس‌پرستی، دنیاگرایی و حقیقت‌ستیزی را از دلایل نقد و ردّ جبر نکوهش شده‌ی اهل جبر، و خداگرایی، حقیقت‌طلبی و نفس‌ستیزی را از دلایل حقانیّت جبر عرفانی برمی‌شمارد. تفسیر و رفتار غلط اهل جبر، مفهوم جبرعامیانه را زشت، ولی تفسیر و رفتار درست عاشقان خدا، جبر عاشقانه را پذیرفتنی ساخته است. از نظر مولوی قدرت عشق با فانی ساختن عاشق در وجود معشوق، اراده‌ی عاشق را با اراده ی معشوق را یکی می‌گرداند و عاشق را به مقام رضا و معیّت با حق می‌رساند و این همان مفهوم جبر ستوده‌ی عارفانه است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سبب و مسبب از دیدگاه جبر عارفانه مولوی

جبر و اختیار یکی از موضوعات مهم کلامی است که از دیرزمان بادیدگاه های گوناگون مورد توجه بوده است و هر یک از پیروان عقاید مختلف با دیدگاه خاص خود به این موضوع پرداخته‌اند. یکی از دیدگاه های معروف در این مسأله دیدگاه عرفا است  که در میراث ادبی – عرفانی بازتاب گسترده ای دارد. مولوی به عنوان یکی از نظریه‌پردازان این موضوع در مثنوی معنوی با شیوة خاص خود، داستان و ضرب المثل که شیوة قرآنی است، به طرح آ...

full text

بررسی تطبیقی اندیشه‌های کلامی مولانا جلال‌الدین و مولوی کرد دربارۀ جبر و اختیار

پژوهش پیش رو دربارۀ مسئلۀ کلامی جبر و اختیار از دیدگاه سید عبدالرحیم تاوه­گوزی، مشهور به مولوی کرد (1222ـ1300 ق.) و مولانا جلال­الدین محمد بلخی (606ـ672 ق.) است. مولوی کرد در منظومه­‌های کلامی خود به‌تفصیل به مباحث کلامی و از جمله مسئلۀ جبر و اختیار پرداخته و تلاش می­کند این مسئله را در محدودۀ افکار و اندیشه­‌های ابوالحسن اشعری و البته تا حدودی متفاوت با رویکرد و روش او بیان کند. مولانا جلال­‌ا...

full text

تأثیر مبانی کلامی اشعری بر تفکر عرفانی مولوی در دو مسأله عمومیت اراده خداوند و کسب

مؤلف در این مقاله ضمن بررسی میزان تأثیر مکتب کلامی اشعری بر مبانی عرفانی مولوی و تبیین دو اصل مهم و پیچیده از اصول عقاید اشعریان نشان داده است که دریافت درست نکته های دقیق و ظرافتهای ادبیات عرفانی در اسلام بی آگاهی از زمینه های اندیشه های کلامی دشوار و گاه غیر ممکن است، نیز نشان داده که چگونه اندیشه های مکتبی کلامی می تواند شالوده مکتبی عرفانی را پی ریزی کند.

full text

سبب و مسبب از دیدگاه جبر عارفانه مولوی

جبر و اختیار یکی از موضوعات مهم کلامی است که از دیرزمان بادیدگاه های گوناگون مورد توجه بوده است و هر یک از پیروان عقاید مختلف با دیدگاه خاص خود به این موضوع پرداخته اند. یکی از دیدگاه های معروف در این مسأله دیدگاه عرفا است  که در میراث ادبی – عرفانی بازتاب گسترده ای دارد. مولوی به عنوان یکی از نظریه پردازان این موضوع در مثنوی معنوی با شیوة خاص خود، داستان و ضرب المثل که شیوة قرآنی است، به طرح آ...

full text

جلوه‌های جبر و اختیار در لزومیات معرّی و مثنوی مولوی

جبر و اختیار از دیرپاترین و مناقشه‌انگیزترین مسائلی است که همواره مورد بحث و جدال متکلمان و اندیشمندان اسلامی بوده است. از جمله این متفکران در ادب عربی ابوالعلاء معرّی شاعر و فیلسوف بنام سده چهارم و پنجم هجری است که اندیشه‌های خود را پیرامون قضا و قدر و سرنوشت آدمی در دیوان «لزومیات» که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورده است. در ادب فارسی نیز مولوی شاعر و عارف نام‌آو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 42  issue 1

pages  105- 121

publication date 2010-07-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023